Vận Trù Xác Định
by Phong Nguyễn Như
Vận trù học, một công cụ quan trọng trong Kỹ thuật Hệ thống Công nghiệp, là khoa học bắt đầu từ thế chiến II, ở nước Anh với ý nghĩa ban đầu là nghiên cứu cho các hoạt động quân sự (To do "Research" on military "Operations": Operations Research). Hiện nay, ngoài lĩnh vực quốc phòng, Vận trù học là một khoa học phổ biến và ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác như công nghiệp, thương mãi, dịch vụ, công cộng, ... Trong quản lý sản xuất, Vận trù học ứng dụng trong các lĩnh vực như quản lý tồn kho, hoạch định và điều độ sản xuất, quản lý chất lượng, quản lý dự án, quản lý bảo trì…
Vận trù học là khoa học quản lý, vận dụng các phương pháp của khoa học hiện đại trong các vấn đề ra quyết định trong các hệ thống quản lý lớn và phức tạp, bao gồm con người, máy móc, nguyên vật liệu, tiền bạc, với các ràng buộc nhất định, với mục tiêu giúp nhà quản lý ra quyết định tốt hơn, giải quyết vấn đề hiệu quả hơn.
Dựa vào tính bất định của dữ hiện hệ thống, Vận trù học bao gồm Vận trù xác định và Vận trù bất định. Vận trù xác định ứng dụng với dữ kiện xác định, Vận trù bất định ứng dụng với dữ kiện bất định.
Vận trù xác định được biên soạn nhằm hỗ trợ ra quyết định trong môi trường xác định với nội dung bao gồm 10 chương. Chương 1 giới thiệu về Vận trù xác định với nội dung giới thiệu các mô hình vận trù xác định, mô hình hóa và giải mô hình vận trù. Chương 2 trình bày Quy hoạch tuyến tính, phương pháp quy hoạch phổ biến và quan trọng nhất của Vận trù xác định, với nội dung bao gồm mô hình hóa và giải mô hình quy hoạch tuyến tính bằng Phương pháp đồ thị. Chương 3 trình bày Phương pháp đơn hình, là một phương pháp quan trọng và tổng quát giải mô hình quy hoạch tuyến tính. Chương 4 khảo sát Phân tích độ nhạy của mô hình Quy hoạch tuyến tính. Chương 5 khảo sát Mô hình vận tải, là một lớp mô hình Quy hoạch tuyến tính đặc biệt, dùng cho bài toán vận tải từ các nguồn đến các đích, tuy nhiên có thể mở rộng ứng dụng sang các bài toán vận trù khác như hoạch định tồn kho, điều độ nhân lực, phân công công việc,...
Chương 6 khảo sát một phương pháp quy hoạch khác trong Vận trù xác định là Quy hoạch mạng với các mô hình cây cực tiểu, mô hình đường đi ngắn nhất, mô hình lưu lượng cực đại, mô hình lưu lượng cực tiểu chi phí, mô hình điều độ dự án. Chương 7 trình bày Quy hoạch mục tiêu cho bài toán đa mục tiêu, và hai phương pháp giải mô hình quy hoạch mục tiêu là Phương pháp trọng số và Phương pháp ưu tiên. Chương 8 khảo sát Quy hoạch nguyên với bài toán có biến nguyên, bao gồm nội dung mô hình hóa mô hình quy hoạch nguyên và giải thuật quy hoạch nguyên. Chương 9 trình bày Quy hoạch động xác định lời giải tối ưu của bài toán đa biến bằng cách phân ly bài toán này thành thành nhiều giai đoạn, mỗi giai đoạn là một bài toán con đơn biến. Chương 10 trình bày Quy hoạch phi tuyến với các bài toán tối ưu không ràng buộc và bài toán tối ưu có ràng buộc dạng phương trình hay bất phương trình. Các giải thuật cũng như ứng dụng của quy hoạch phi tuyến cũng được trình bày trong chương này.
